การเตรียมน้ำกระสายยา น้ำกระสายยาสำหรับยาไทยนั้นเตรียมได้จากเภสัชวัตถุต่างๆ ทั้ง พืช สัตว์ และแร่ธาตุ ด้วยวิธีการต่างๆ กัน แต่ควรล้างให้สะอาดเสียก่อน เพื่อกำจัดสิ่งแปลกปลอม วิธีเตรียมน้ำกระสายยาโดยทั่วไปทำโดย

น้ำขิง คุณแก้ไข้ แก้ลม แก้จุกเสียด แก้เสมหะ บำรุงธาตุ แก้คลื่นเหียน อาเจียน

น้ำชะเอม มีทั้งชะเอมไทย ชะเอมจีน และชะเอมเทศ แต่ที่นิยมใช้คือ ชะเอมจีน นอกจากจะช่วยละลายยาให้กินง่ายแล้วยังช่วยทำให้ยามีรสหวานน่ากิน อีกทั้งยังมีสรรพคุณแก้ไอ แก้คอแห้ง และขับเสมหะได้ด้วย

น้ำซาวข้าว มีรสเย็น มีสรรพคุณถอนพิษสำแดง แก้พิษร้อนภายใน ถ้าใช้เป็นน้ำกระสายยามักใชักับยาแก้ไข้ เพราะช่วยเสริมฤทธิ์ลดไข้ของยา

น้ำดอกไม้ เป็นน้ำที่อบด้วยดอกไม้หอมที่นิยมใช้คือ ดอกมะลิ และดอกกระดังงา สรรพคุณแก้ลม บำรุงหัวใจ ใช้เป็นน้ำกระสายยาเพื่อทำเป็นยาลูกกลอนหรือยาแท่ง และใช้ละลายยาให้กินยาได้ง่ายขึ้น

น้ำดอกไม้เทศ ส่วนมากมาจากประเทศอิหร่านหรือซีเรีย เป็นน้ำมันดอกยี่สุ่น มักใช้เป็นน้ำกระสายยาสำหรับยาแก้อ่อนเพลีย ยาบำรุงกำลัง เพราะมีสรรพคุณแก้พิษไข้ แก้ร้อน แก้กระหาย แก้อ่อนเพลีย

น้ำนม น้ำนมโคมีรสหวาน มัน เย็น มีสรรพคุณปิดธาตุ แก้โรคในอก บำรุงกำลังและเลือดเนื้อ เจริญไฟธาตุ นอกจากช่วยละลายยาให้กินง่ายแล้ว ยังช่วยเสริมฤทธิ์เจริญไฟธาตุของตัวยาอื่นๆ ได้

น้ำใบชา มีสรรพคุณฝาดสมาน แก้ท้องร่วง ท้องเสีย ขับปัสสาวะ บำรุงธาตุ ทำให้มีชีวิตชีวา

น้ำใบผักไห่ ต้นผักไห่รู้จักกันในชื่อ มะระขี้นก มีรสขม เป็นยาเจริญอาหาร ฟอกเลือด เป็นยาระบายอย่างอ่อน ใช้ในคนไข้โรคตับและท่อน้ำดีอักเสบ กินมากเป็นยาทำให้อาเจียน

น้ำผึ้งและน้ำผึ้งรวง น้ำผึ้งใช้เป็นทั้งอาหารและยา ใช้เป็นน้ำกระสายยา โดยจัดเป็นน้ำกระ สายยาที่ใช้มากที่สุดในตำราพระโอสถพระนารายณ์ ใช้ผสมผงยาเพื่อปั้นเป็นยาลูกกลอน ใช้ทาแผล และกินเป็นยาบำบัดโรค มีสรรพคุณบำรุงกำลัง แก้สะอึก แก้ไข้ตรีโทษ และเป็นยาอายุวัฒนะ

น้ำมะนาว ได้จากการบีบหรือคั้นน้ำจากมะ นาวที่แก่จัด ตำราสรรพคุณยาโบราณว่าน้ำมะนาวมีรสเปรี้ยว สรรพคุณกัดเสมหะ ฟอกโลหิตประจำเดือนของสตรี น้ำมะนาวเป็นทั้งน้ำกระสายยาสำหรับปั้นยาเป็นแท่ง และเป็นน้ำกระสายละลายยากิน น้ำร้อน เป็นน้ำฝนหรือน้ำสะอาดที่ต้มให้เดือด แล้วยกลง น้ำร้อนเป็นน้ำกระสายยาที่ใช้มากในยาไทย โดยจะช่วยละลายยา ทำให้กินยาได้ง่ายขึ้น ใช้เป็นกระสายยาสำหรับปั้นยาเป็นแท่ง

น้ำส้มซ่า ได้จากการบีบหรือคั้นน้ำจากผลแก่จัดของส้มซ่า มีรสเปรี้ยวอมหวาน สรรพคุณกัดฟอกเสมหะ แก้ไอ เป็นยาฟอกโลหิต

น้ำส้มสายชู เป็นสารละลายใส ไม่มีสี หรือสีชาอ่อนๆ มีกลิ่นฉุน รสเปรี้ยว มีสรรพคุณระงับความร้อนในร่างกาย ขับปัสสาวะ ขับเสมหะ

โดย oOfonOo [ 28 มิ.ย. 2554 : 08:59:29 ]